Yeni bir fikir bulunduğu sanılıp aslında daha önceden bulunmuş bir fikri düşünmek: Kriptomnezi

Kriptomnezi nedir?

Kriptomnezi, unutulmuş bir hafıza, yeni ve orijinal bir şey olduğuna inanılan bir şekilde geri döndüğünde ortaya çıkar. Bu, bir kişinin bir düşünce, bir fikir, bir melodi ya da bir şaka üretmesini yanlış bir şekilde hatırlayabildiği bir hafıza önyargısıdır; mesela bilgi okunduktan sonra, yeni bir ilham kaynağı gibi bir anı yaşamaya çalışılır.

Bu kelime ilk olarak psikiyatrist Théodore Flournoy tarafından kullanılmıştır. Carl Gustav Jung, konuya “Sözde Okült Olayların Psikolojisi ve Patolojisi Üzerine” (1902) adlı makalesinde ve bir makalede “Cryptomnesia” (1905), adlı makalesinde Friedrich Nietzsche’nin bu konuya ilgi duyduğunu söyledi.

Deneysel araştırma

Kriptomnezinin ilk ampirik çalışmasında, bir gruptaki insanlar, kategori örnekleri (ör., Kuş türleri: papağan, kanarya, vb.) üretmeye başladılar. Daha sonra, daha önce üretilmeyen aynı kategorilerde yeni örnekler oluşturmaları ve ayrıca kişisel olarak hangi sözcükleri oluşturduklarını hatırlamaları istenmiştir. İnsanlar zamanın yaklaşık % 3–9’unu yanlışlıkla başka bir kişinin düşüncesini yeniden canlandırarak ya da birinin düşüncesini kendi kendilerine hatırlatarak aldatmışlardır. Benzer sonuçlar kelime arama bulmacaları ve beyin fırtınası oturumları gibi diğer görevler kullanılarak çoğaltılmıştır.

İlk resme göre çizilenler

Altta yatan önyargı

Araştırmalar iki tür kriptomnezi arasında ayrım yapmış olsa da, sıklıkla birlikte çalışılmışlardır. Bu iki tür intihal (aşırma, çalma) arasındaki ayrım, altta yatan önyargıdan sorumludur - özellikle, unutulmuş düşünce mi yoksa düşünülür mü? İlk tür önyargı bir tanıdıklıktır. İntihal, daha önce sunulan bir düşünceyi yeniden üretiyor, ama fikrin özgün bir yaratım olduğuna inanıyor. Yeniden üretilen fikir, bir başkasının fikri ya da önceki bir zamanın kendi fikri olabilir.

İkinci tip kriptomnezi, başkalarının fikirlerinin kişinin kendisinin hatırladığı bir yazarlık hatasından kaynaklanır. Bu durumda, intihal, fikrin daha erken bir zamanda olduğunu doğru bir şekilde kabul eder, fakat yanlış bir şekilde fikrin kökeni olduğunu hatırlar (ya da “geldiğini” varsayar). Bu iki intihal türünü ayırt etmek için çeşitli terimler ele alınmıştır - kaynak unutma ve üretim hatalarına karşı tanıma hataları. İki tip kriptominin bağımsız olduğu görülmektedir: Hata oranları arasında bir ilişki bulunmamıştır ve iki tip farklı nedenlerle çökelmiştir.

Nedenler

Kişiler, fikirlerin orijinal kaynağından uzaklaştıklarında intihal artar ve katılımcılar özellikle fikirlerinin kaynağına dikkat etmeleri konusunda bilgilendirildiklerinde azalır. Sahte iddialar, aynı cinsiyetten kişilerin kendileri tarafından önerilen fikirleri için de daha yaygındır, çünkü benliğin aynı cinsiyetteki kişilere duyduğu algı benzerliği, kaynak karmaşasını şiddetlendirir. Diğer çalışmalarda, fikrin zamanlamasının da önemli olduğu bulunmuştur: Başka bir kişi, kendi kendinden bir fikir üretmeden hemen önce bir fikir üretiyorsa, diğerinin fikri, görünüşe göre, kişinin kendisi olduğu gibi, kendiliğinden olduğu iddia edilir. Kaynak bilgilerini doğru bir şekilde izlemek için kendi dönüşleri için hazırlanmakla meşgul.

Nietzsche ve Kriptomnezi

Friedrich Nietzsche’nin “The Spoke Zarathustra” adlı kitabı Nietzsche’nin yazdığı yarım yüzyıla ait 1835’te yayınlanan bir kitapta yer alan bir olay sadece tek kelime eder. Bu bilerek alıntı yapma veya saf tesadüf olarak kabul edilir: Nietzsche’nin kız kardeşi aslında 11 yaşındayken orijinal kelime hesabını okuduğunu doğruladı; Nietzsche’nin genç entellektüel yetenekleri, daha sonraki kognitif dejenerasyonu ve beraberindeki psikolojik bozulma (özellikle de daha sonraki davranışlarında ve yazılarında tezahür ettiği gibi artan büyüklüğü), başlangıçta okuduktan sonra ve sonradan belleğe geçişi gerçekleştirme olasılığını güçlendirdi. karşılaştığı anıyı kaybettikten sonra, kendi aklının bunu yarattığını varsaydı.